wszyscy myślą, że to dno. ale na dnie tak nie wieje...

353 k. c). Przykładem powstania
zobowiązania z woli jednej strony jest publiczne przyrzeczenie nagrody za
wykonanie określonej czynności (art. 919 ó#a k.c.), natomiast powstania
zobowiązania z mocy przepisu prawa jest odpowiedzialność z tytułu czynów
niedozwolonych.
Czyny niedozwolone to zdarzenia i działania wyrządzające szkodę, z
których zaistnieniem, przepisy prawa nakładają na osoby za ich powstanie
odpowiedzialne - obowiązek naprawienia szkody.
Przykładem czynu niedozwolonego będącego wynikiem działania jest
wyrządzenie szkody wskutek kradzieży, umyślnego zniszczenia cudzej rzeczy
(art. 415 k.c.), a także zderzenie się mechanicznych środków komunikacji
wyrządzające szkodę (art. 436 k.c.).
Zachodzą również zdarzenia bez woli dłużnika za które w wypadku ich
powstania i wyrządzenia szkody, przepisy prawa nakładają na osoby za nie
odpowiedzialne obowiązek naprawienia szkody. Przykładem takich zdarzeń są
wypadki zawalenia się budowli lub oderwania się jej części (art. 434 k.c.)
oraz spadnięcia, wyrzucenia lub wylania się jakiegokolwiek przedmiotu z
pomieszczenia (art. 433 k.c.).
Wreszcie czynem niedozwolonym jest wyrządzenie szkody przez zwierzęta,
np.: pogryzienie przez psa (art. 431 k.c.).
Odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego ma miejsce także ze strony
rodziców (opiekunów) za szkody wyrządzone przez małoletniego (art. 427
k.c.).
Należy zauważyć, że przy odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego
do czasu jego powstania nie zachodzi między stronami żaden stosunek
zobowiązaniowy i dopiero zaistnienie takiego czynu rodzi stosunek
zobowiązaniowy, w przeciwieństwie do umów, gdzie szkoda jest wynikiem
naruszenia umowy. Od opisanej zasady może nastąpić wyjątek w przypadku
zbiegu odpowiedzialności np.: jedna ze stron umowy dokonuje kradzieży
powierzonego mienia (art. 443 k.c.).
W praktyce podmiotów gospodarczych odpowiedzialność z tytułu czynów
niedozwolonych może powstać wskutek wyrządzenia szkody na osobie lub mieniu
przez działalność przedsiębiorstwa lub zakładu wprawianego w ruch za pomocą
sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp), w tym przez
ruch mechanicznego środka komunikacji (art. 435 i 436 k.c.).
Wyjaśnić należy, że odpowiedzialność odszkodowawcza firmy z art. 435 i
436 k.c. będzie miała miejsce przy szkodach wyrządzonych osobom trzecim,
natomiast w wypadku wyrządzenia szkody własnym pracownikom,
odpowiedzialność w stosunku do nich uregulowana jest przepisem szczególnym,
a mianowicie ustawą z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniu z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych (j.t. Dz.u. z 1983 r. Nr 30, poz.
144; zm.: z 1989 r. Nr 35, poz. 192 i z 1990 r. Nr 36, poz, 206).
W ogólnej charakterystyce (b. skrótowej) prawa zobowiązań, do zrozumienia
funkcjonującej w tym prawie siatki pojęciowej, koniecznym jest wyjaśnienie
niektórych pojęć z zakresu odpowiedzialności majątkowej dłużnika za szkodę.
Odpowiedzialność ze stosunku zobowiązaniowego powstaje, gdy wystąpią
łącznie następujące przesłanki tej odpowiedzialności:
a) powstała szkoda;
b) szkoda jest wynikiem zawinionego zachowania się dłużnika niezgodnie z
treścią zobowiązania; analogiczny skutek wywołuje naruszenie umowy przez
osoby, z których pomocą dłużnik wykonuje zobowiązanie;
c) między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą
musi istnieć związek przyczynowy.
Przy szkodzie z tytułu czynu niedozwolonego dłużnik odpowiada za sam fakt
działania lub inne zdarzenie wyrządzające szkodę, z którymi przepis prawa
łączy obowiązek naprawienia szkody, przy czym ta odpowiedzialność zależnie
od regulacji zawartej w odnoszącym się do danej sytuacji faktycznej
przepisie, może opierać się na zasadzie winy, ryzyka a nawet współżycia
społecznego.
Przez szkodę majątkową rozumiemy uszczerbek w prawnie chronionych dobrach
jednostki, inaczej mówiąc jest to zmniejszenie się aktywów lub zwiększenie
się pasywów w majątku wierzyciela. Przykładem szkody jest zniszczenie lub
uszkodzenie przedmiotu, brak towarów w mieniu powierzonym, zaginięcie
przesyłki, a więc rzeczywista strata. Szkodą jest również utrata korzyści,
które by poszkodowany uzyskał gdyby mu szkody nie wyrządzono, np. utrata
zysku, marży czy innego dochodu.
Wina jest to natomiast stosunek psychiczny działającego do treści
zobowiązania. Inaczej mówiąc są to psychiczne oceny własnego zachowania się
dłużnika, zachodzące w jego świadomości przy wykonywaniu zobowiązania.
Stopień natężenia zjawisk negatywnych w świadomości dłużnika kwalifikuje w
sensie prawnym jego zachowanie w skali od winy umyślnej do winy
nieumyślnej, której postaciami są lekkomyślność, względnie niedbalstwo. Na
gruncie prawa cywilnego, tam gdzie przepis przewiduje odpowiedzialność na
zasadzie winy, odpowiada się za każdą prawną postać winy.
Związek przyczynowy jest to związek zachodzący między działaniem dłużnika
a szkodą. Mający tu zastosowanie art. 361 ó#a k.c. stanowi, że dłużnik
odpowiada tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego
szkoda wynikła.
Praktycznie więc istnienie związku przyczynowego sprowadza się do oceny,
czy gdyby nie było określonego zachowania dłużnika - szkoda by powstała.
Brak takiego związku wyłącza odpowiedzialność za szkodę. Przykładowo,
jeżeli magazynier nie zamknął magazynu, a bezpośrednio po jego wyjściu z
magazynu, wskutek wyładowań elektrycznych powstał pożar, to nie można