wszyscy myślą, że to dno. ale na dnie tak nie wieje...
) Nale\'bfa\'b3o\par ponadto dobra\'e6 w ten spos\'f3b rozmiary butelek, \'bfeby nie by\'b3y zbyt
\par wysokie ani o zbyt ma\'b3ej \'9crednicy, inaczej chwialyby si\'ea, na po-
\par 221
\par wra\'bfliwo\'9cci\'b9 na wszelkie przyczyny zmian w warunkach
\par zewn\'eatrznych (chwianie si\'ea butelek). Normalni i g\'b3ucho-
\par niemi pr$y zawi~,zanych oczach (z wyj\'b9tkiem jednego
\par osobnika normalnego i jednego g\'b3uchoniemego) nie do-
\par \'9cwiadczali iluzji. Ci sami normalni i g\'b3uchoniemi pod-
\par legali iluzji przy otwartych oczach.
\par W drugiej serji eksperyment\'f3w flaszeczki by\'b3y obma-
\par cane (przy zamkni\'eatych oczach). Z\'b3udzenie pojawia\'b3o si\'ea
\par stale u 21 niewidomych na 25 badanych. W\'9cr\'f3d 4 pozosta-
\par \'b3ych, dwaj byli upo\'9cledzeni umys\'b3owo, jeden chory, jeden
\par dawa\'b3 odpowiedzi r\'f3\'bfne. Mo\'bfna wi\'eac te wyniki uog\'f3lni\'e6
\par do wszystkich prawie niewidomych. G\'b3uchoniemi prawie
\par wszyscy wykazali z\'b3udzenie. W\'9cr\'f3d normalnych - wi\'eak-
\par szo\'9c\'e6 podleg\'b3a iluzji, lecz w mniejszej liczbie ni\'bf g\'b3ucho-
\par niemi.
\par Dla wywolania tej iluz3i widzenie przedmiot\'f3w mo\'bfe by\'e6
\par wi\'eac zast\'b9pione przez ich obmacanie. Wra\'bfliwo\'9c\'e6 niewido-
\par mych na iluzj\'ea jest tak znaczna, \'bfe nawet bez obmacy-
\par wania podlegaj, jej w stosunku 20% (wra\'bfliwo\'9c\'e6 na ruchy
\par boczne r\'eaki).
\par Wynik \'f3w znajduje uzasadnienie w psychologji nie-
\par widomych, kt\'f3rzy zapoznaj, si\'ea z kszta\'b3tem i rozmiarami
\par przedmiot\'f3w drog\'b9 dotyku i zmys\'b3u mi\'ea\'9cniowego. Sto-
\par wierzchni r\'eaki. Zwr\'f3cono uwag\'ea na to, \'bfe iluzja jest najsilniejsza
\par w chwili odmierzania, \'bfe zaciera si\'ea lub znika, gdy eksperyment
\par si\'ea
\par przeci\'b9ga. Odpowied\'9f osobnika powinna wi\'eac by\'e6 natychmiastowa.
\par Spos\'f3b trzymania r\'b9k wymaga\'b3 r\'f3wnie\'bf kontroli; osobnik, pozosta-
\par wiony sobie, trzyma najcz\'ea\'9cciej jedn\'b9 r\'eak\'ea na wy\'bfszym poziomie, ni\'bf
\par drug\'b9; eksperymentator powinien wi\'eac zr\'f3wna\'e6 poziom obu r\'b9k.
\par Dla oceny stopnia iluzji nale\'bfa\'b3o ponadto pozna\'e6 r\'f3\'bfnic\'ea w sile mi\'ea-
\par dzy r\'eak\'b9 praw\'b9 a lew\'b9. Wundt zauwa\'bfy\'b3, \'bfe ten sam ci\'ea\'bfar, po\'b3o\'bfony
\par raz na r\'eak\'ea praw\'b9, raz na lew\'b9, wydaje si\'ea ci\'ea\'bfszym dla tej ostatniej,
\par co t\'b3umaczy on wi\'eaksz\'b9 s\'b3abo\'9cci\'b9 mi\'ea\'9cni r\'eaki lewej i st\'b9d wi\'eakszym
\par wysi\'b3kiem, potrzebnym dla podniesienia ci\'ea\'bfaru z tej strony ni\'bf po
\par stronie prawej. Czucie ci\'ea\'bfaru cia\'b3 zale\'bfy od stopnia skurczu mi\'ea\'9cni.
\par R\'f3\'bfnica st\'b9d powsta\'b3a mog\'b3aby wi\'eac by\'e6 przypisana iluzji, co stano-
\par wi\'b3oby b\'b3\'b9d zasadniczy. W do\'9cwiadczeniach V. Kipiani r\'f3\'bfnica mi\'eadzy
\par obu r\'eakami by\'b3a badana zapomoc\'b9 ci\'ea\'bfark\'f3w tej samej wagi i tych
\par samych rozmiar\'f3w, przyczem uznano za s\'b3absz\'b9 t\'ea r\'eak\'ea, dla kt\'f3rej
\par ci\'ea\'bfarek wyda\'b3 si\'ea ci\'ea\'bfszym.
\par r
\par 222
\par sunek, jaki si\'ea wytwarza mi\'eadzy rozmiarami przedmiot\'f3w
\par a ich ci\'ea\'bfarem, ustanawia si\'ea u nich dzi\'eaki skojarzeniu
\par mi\'eadzy temi dwoma zmys\'b3ami, czyli wyra\'bfaj\'b9c si\'ea j\'eazy-
\par kiem nowoczesnym, cz\'b3on czuciowy struktury obejmuje
\par te dwa zmys\'b3y, tak jak u widz\'b9cych ustanawia si\'ea zwi\'b9zek
\par mi\'eadzy wzrokiem a zmys\'b3em mi\'ea\'9cniowym. Przedmiot,
\par uznany za wi\'eakszy zapomoc\'b9 obmacywania, budzi poj\'eacie
\par wi\'eakszej wagi i zostaje podniesiony z wi\'eakszym wysi\'b3kiem.
\par Dla widz\'b9cych droga dotykowa jest oczywi\'9ccie anormalna,
\par chocia\'bf mo\'bfe i dla nich by\'e6 otwarta; nast\'eapuje wtedy
\par natychmiastowa zamiana wra\'bfe\'f1 dotykowych na wzro-
\par kOWe i).
\par Musimy zaznaczy\'e6, \'bfe struktura iluzji mi\'ea\'9cniowej
\par Claarpentier'a jest bardzo skomplikowana i pr\'f3cz cz\'b3onu
\par czuciowego, polegaj\'b9cego na wra\'bfeniach zmys\'b3owych i ich
\par por\'f3wnaniu, zawiera inne jeszcze cz\'b3ony, przedewszyst-
\par triem rozumowania i s\'b9dy, kt\'f3re w tym wypadku s\'b9 mylne.
\par Mylno\'9c\'e6 s\'b9du nie jest wywo\'b3ana niedok\'b3adno\'9cci, samego
\par postrzegania, lecz autosugestj\'b9, czyli specjalnem nastawie-
\par niem, kt\'f3re sprawia, \'bfe przyst\'eapujemy do pr\'f3by z pew-
\par nemi zg\'f3ry wyrobionemi a nieprawdziwemi pogl\'b9dami
\par i w zwi\'b9zku z niemi wy\'b3adowujemy nieodpowiedni\'b9 do
\par ci\'ea\'bfaru przedmiot\'f3w energj\'ea ruchow\'b9. Tym sposobem