Przy czytelni jest biblioteka, teatr polski, a przewodniczy tej�e czytelni dr Czerkawski spr�ysto�ci�, prac� i gorliwo�ci�...

wszyscy myślą, że to dno. ale na dnie tak nie wieje...

Chlubnie kieruje tym polskim �ywio�em, kt�ry coraz wi�ksze zdobywa tam obywatelstwo, cze��, uznanie jako �ywio� odznaczaj�cy si� wykszta�ceniem i prawo�ci�.
W Czerniowcach jest willa zmar�ego niedawno Urba�skiego, kt�ry b�d�c za �ycia zwolennikiem sztuk pi�knych, zapisa� j� testamentem krakowskiej Szkole Sztuk Pi�knych.
Opr�cz Polak�w wiele tu jest Niemc�w, Rusin�w, Rumun�w, �yd�w; miasto jest mniej wi�cej poliglotyczne; po polsku jednak mo�na si� wsz�dzie rozm�wi�, w urz�dach, w magazynach, na ulicy, z ludem, tak w mie�cie jak i w okolicy.
Po drodze z Czerniowiec do Bia�ej Krynicy wie� zwana H1 i-b o k �, le��ca w g��bokim parowie, jest tak cudown�, i� prawie zdumiewa oczy. Zasiedlona przez Rusin�w, odznacza si� r�wnie� pi�kno�ci� ludu.
Za Hlibok� w niedalekiej przestrzeni le�y stacja Czerepkow-c e, sk�d w�a�nie doje�d�a si� do Bia�ej Krynicy.
Zatrzymawszy si� chwil� w Czerepkowcach naj��em konie do Bia�ej Krynicy. Przeje�d�aj�c przez rzek� Seret, kt�r� w br�d si� przebywa, ju� dostrzeg�em rosyjskie tak zwane pow�zki, czyli wozy o jednym koniu w duh� zaprz�onym. Widok ten wzbudzi� we mnie pewne zdziwienie, kt�rego od dawna nie do�wiadcza�em. Wo�nica, kt�ry mi� w�a�nie wi�z�, zacz�� krzycze�: Lipowany! Lipowany! Tym bowiem imieniem zw� wsz�dzie tutaj wszystkich Rosjan, czyli jak m�wi� kacap�w, zamieszka�ych na Bukowinie.
Min�wszy par� wiosek rusi�skich po drodze, ju� si� z daleka na obszernej r�wninie spostrzega cerkwie wynios�e; w takim zamo�nym pozorze - niezwyk�ym s� tu zjawiskiem.
Przed Bia�� Krynic� jedzie si� stepem dziewiczym bez drogi, k�dy si� komu podoba. Jest to obszerna tak zwana to�oka lub t�oka, na kt�rej byd�o si� pasie, chodz�c po niej, gdzie oczy wiod�. Widok iO mil� od Radautz le�y na wzg�rzu metropolia lipowa�ska - Mia�a Kiernica z �wiec�cymi kopu�ami swych cerkwi.
20
Jest to rozleg�e sio�o licz�ce 4 000 mieszka�c�w, ale tak dalece od wszystkich innych odmienne, tak osobliwe, �e ka�demu, kto tylko do� wst�pi, zdaje si�, jakoby by� przeniesiony w okolice Moskwy. Domy zbudowane [s�] w stylu wielkorosyjskim i wszystkie szczytami (tj. bokiem) zwr�cone do ulicy.
LUD
Ru� W�gierska
"Ugorsk�" a raczej Uhorsk� Rusi� zowie si� Ru� W�gierska, tj. ta cz�� podkarpacka W�gier, kt�r� zamieszkuj� Rusini, a kt�rej nie nale�y bra� za jedno ze S�owacj�, tj. z hrabstwami zachodnimi, w kt�rych mieszkaj� S�owacy.1
Najwi�cej Rusin�w �yje w hrabstwie u�horodzkim, czyli po madziarski Ungwarskim; kto by w Warszawie by� osobi�cie obeznany z t� Rusi�, niewierny, ale znamy tak� osob� w Moskwie; jest to pan Wiktor Kimak, inspektor VI gimnazjum, by�y redaktor czasopisma "�wiat", kt�re wychodzi�o w U�horodzie2.
I. Szaraniewicz (w rozprawie Zacz�tki s�owia�skie u stoku Karpat3) m�wi, �e po upadku Awar�w za Karola Wielkiego, a przed wtargni�ciem Madziar�w, po�udniowo-wschodnie stoki Karpat zaj�li Bo�-garowie, nim poci�gn�li p�niej na po�udnie. I dzisiaj tzw. Dolniacy (Dolyszniaky) mieszkaj� u podn�a po�udniowych stok�w Karpat w komitacie szatmarskim i w dolnych cz�ciach komitatu ungwar-skiego, kt�rzy zmian� szczo na szto w wymowie zdradzaj� swe pochodzenie bu�garskie.
Od lewego brzegu Popradu, daleko za jego wy�omem si�ga�a Ru� Halicka, kt�ra w XII wieku oddzieli�a si� od W. Ks. Kijowskiego. W Osturni za Popradem dzi� jeszcze mieszkaj� g�rale Rusini niczym innym od polskiej braci nie r�ni�cy si�, tylko rusk� s��w wymow�.
1 "W�drowiec" 1880 nr 10 s. 160.
2 Nasz S�ownik geograficzny Kr�lestwa Polskiego [T. 15 Warszawa 1880-1902
s. 561] obejmuje Ru� Uhorsk�.
� I. Sznrnnicwiez Zacz�tki s�owia�skie u stoku Karpat. Lw�w 1870 s. 14-15.
Pochodzenie i siedziby Hucu��w1
Hucu�owie, mieszka�cy pog�rza karpackiego na Pokuciu i Bukowinie w czasach dawnego Ksi�stwa Halickiego, i na po�udniowej pochy�o�ci Karpat w W�grzech, s� ostatnimi szcz�tkami koczowniczych narod�w dawnych czas�w, wi�c te� wedle dowod�w j�zykowych <^narzeczowych^> i wedle dziej�w po�udniowo-ruskich - potomkami staro�ytnych Uz�w. Go si� tyczy pierwiastku i powagi imienia Hucu�, jest ono, nie bacz�c na niekt�re przypadkowe podobne d�wi�ki w po�udniowo-ruskim narzeczu, istotnie obcym, sk�din�d i p�niej do S�owia�szczyzny naniesione i przyj�te2. Inaczej si� z nim .spaja w samym huculskim narzeczu, wyzffam znacznie udatnego dzielnego m�a; (por�wnaj uzko-pieczeniewskie nazwy os�b: Ucah, Ucak, Ucar, Arbuc). Albowiem rozbieraj�c wedle prawide� narzecza ruskiego wyraz Hucu�, znajdziemy inne sk�adu jego pierwiastkowego pocz�tki. Gdy� h jest po�udniowo-ruskim przydechem, r�wnie jak i wsuwaj�ce si� w wsz�dzie przed samog�oskami, na przyk�ad: horich, worich - orzech; ul jest cz�stk� (articulus) wo�osk� czyli rumu�sk�, jak np.: Turkul - Turek, Niamcul - Niemiec. Pozostaj�cym wi�c pierwotnym korzeniem jest uc, a w korzeniu tym skrywa si� pami�tna nazwa narodu (uc, uz) powtarzaj�ca si� w formach: Ozi, Jezi - Uzi.
1 Jan Dalibor Vahylevye Huculope, obyvatele \ychodnjho pohorj karpatskeho.
"�asopis �eskeho Museum" 1838 z. 4 s. 475-486. [Fragmenty artyku�u. W t�u
maczeniu O. Kolberga z orygina�u czeskiego wprowadzono niewielkie zmiany
stylistyczne.]
2 Pod�ug wyk�adu �. Go��biowskiego (Lud polski... s. 13) nazwa Hucu� pochodzi
od czasos�owa koczowa�, w znaczeniu: pasterski �ywot wie��, co z czasem prze
mieni�o si� w: Koczu! - Hucu�. Ale ten wyk�ad, bez �adnego uzasadnionego
dowodu, oanowany jedynie na pewnym podobie�stwie d�wi�k�w, jest zupe�nie
22
23
Staro�ytny nar�d Uz�w, w ruskich latopisach tak�e Torki mianowany, nale�a� do plemienia tureckiego, a wpleciony w �ywot polityczny Rusi, b�d� jako przyjaciel i sprzymierzeniec, b�d� jako wr�g w domowycb rozterkach, licznie si� przeszczepi� w nar�d s�owia�ski. S�dzimy tedy, �e nie b�dzie zbytecznym nieco obszerniej dotkn�� si� osnowy jego dziej�w, zw�aszcza, �e przez to �atwo b�dzie [mo�na] uzna� Uz�w za przodk�w Hucu��w.

---