wszyscy myślą, że to dno. ale na dnie tak nie wieje...
Stwierdzenie to głosi, że rodzina epoki industrialnej przeobraża się z instytucji w zwią-zdk partnerski, w którym rośnie ranga funkcji osobowych, systematycznie i nieodwołalmiie wypierających funkcje inistyjhucjónailtne. W preindutstriailnej fazie in-^tyłtucjonalłnej rodziny zachowania członków były regulowane prawem, normą religijną, obyczajem i na-cislkieim opinii zbiorowości lokalnej, podczas gdy w związku partnerskim naczelną rolę od)gry!wa wzajemne uczucie i porozumienie. To partnerstwo małżeńskie i rodzinne nie jest do dnlia dzisiejszego etapem zamkniętym, ale stanowi stale niezrealizowany i ustawicznie pogłębiający się proces. W tym ciągłym procesie rodzina systematycznie wyzbywa isię nieistotnych dla niietj zadań, nastawiając się na pojtrzeby oso)bowe jej członków. Zaznacza się więc przewaga funkcji osobowych, to znaczy takich, które służą wzajemnemu uzupełnianiu się męża i żony, rodziców i dzieci. Tym, oo dziś najbardziej ze społecznego punktu widzenia liczy slię w rodzinie, jest przede wiszyistkim jefj zdolność do formowatnia osojbowości swych członków i przeciwdziałania ich społecznemu wyobcowaniu.Dla bandziej wyraźnego przeciwstawienia sabłe owych dwóch typów rodziny badacze posługują się pewną komsttrukcją metodologiczną. Potlega ona na aikcentowaniu przede wszy^tkiim tego elementu, który wydaje się być najbardziej znaczący w danej rzeczywistości, forimułowafniu go w sposób eklstremalny i sito-so
250
Cechy rodziny jako związku partnerskiego
Cechy rodziny jako instytucji
1. autorytatywna
1. demokratyczna, egalitarna
2. niestała, nietrwała
3. laicka
4. miejska
5. mobilna
6. spójna wewnętrznie
7. oparta na małżeństwie z miłości
8. nastawiona na ekspresję osobowości swych członków
9. pełniąca głównie funkcje osobowe
10. nastawiona przyszłościowo
11. integralność jest rezultatem wzajemnego uczucia i wewnętrznego zespolenia męża i żony, rodziców i dzieci ^
2. stała, trwała
3. sakralna
4. wiejska
5. stabilna
6. pełna konfliktów
7. oparta na małżeństwie z rozsądku
8. podporządkowująca osobiste interesy członków interesowi rodziny
9. zdominowana przez funkcje instytucjonatne
10. konformistyczna wobec tradycji
11. zachowująca integralność dzięki normom tradycyjnym, poczuciu obowiązków i presji opinii publicznej
Do pierwszego typu rodziny jako instytucji kwalifikuje się patniarchalna rodzina poszerzona (współcześnie jeszcze występująca), wyposażana we władzę opartą na zwyczaju i obyczaju, religii i prawie, a charakteryzująca się zupełnym podporządkowaniem po-szcizególinych członków rodzinie i jej głowie. Nietrudno zauważyć, że współczesna rodzina demokratyczna zbliża się najbardziej do idealnej konstrukcji rodziny partnerskiej, w której członkowie cietszą się wysokim stopniem swobody, a jednocześnie są zespoleni więzami uczuciowymi, pokrewieństwa i wspólnoty interesów w pełni uświadomionej przeiz wszystkich członków rodzimy. W ostatnich dziesiątkach la)t rodzina w społeczeństwie przemysłowym przeobraża się z typu patriar-chalnego, z dominantą władzy i autorytetu ojca, w typ
P. c. Baltrao, RocżoZo^a 13. 3:2.
demokratyczny, w którym wszyscy człon domi ciążących na nich obowiązków i przysługujących im praw. Równolegle do tej ewolucji następuje zmniej szenie się liczby członków w rodizinie. Zewnętrza czynniki, sprzyjające do niedawna trwałości małżeń stwa i rodziny - nacisk morm religijnych, norm aby czajowych i presja opinii publicznej - teraz przestaj; w zasadzie działać. Trwałość związku małżeńskiego za leży bardziej od więzów uczuciowych, zgodności cha rakterów i wzajemnego oidc żucia przez małżonków wspólnoty initeresótw rodzinnych.