wszyscy myślą, że to dno. ale na dnie tak nie wieje...
Istnieje stosunkowo dużo narzędzi diagnostycznych, służących do określenia stopni
dojrzałości interpersonalnej przestępców; są to głównie skale (kwestionariusze). Funkcjonuje
także specjalnie do tego celu skonstruowana metoda zdań niedokończonych i
standaryzowanego wywiadu na temat poziomu dojrzałości interpersonalnej itp.
Pierwsza obszerna skala do pomiarów stopnia dojrzałości interpersonalnej skonstruowana
została przez C. Sullivana, M.Q. Granta i J.D. Granta w latach pięćdziesiątych. Od tego czasu
pojawiło się wiele metod badania tej cechy. Najnowszą i aktualnie chyba najpopularniejszą
jest tzw. kwestionariusz C.F. Jesnessa, który od połowy lat sześćdziesiątych poddawany był
stałym psychometrycznym ulepszeniom i coraz szerszemu opracowaniu statystycznemu w
zakresie trafności. Ostatnia wersja tego kwestionariusza pochodzi z 1983 r. (Opis tych prac, a
także próby opracowania polskiej wersji tego kwestionariusza przedstawia R.Ł. Drwal 1986.) Na jej
podstawie C.F. Jesness przeprowadził niedawno, wspólnie z R.F. Wedge, obszerne badania
normalizacyjne, w wyniku których zaproponował szereg zmian w dotychczasowej praktyce
klasyfikacji przestępców, wprowadził także uściślony opis cech zachowania przedstawicieli
reprezentujących poszczególne typy zachowań przestępczych oraz nowe, lepsze (mniej
pejoratywne) nazwy poszczególnych dziewięciu typów zachowania, które wyróżniają
przedstawiciele I-level ciassification (por. C.F. Jesness i R.F. Wedge 1986).
Poniżej przedstawię krótkie opisy najbardziej znamiennych cech zachowania, właściwych
dla przedstawicieli dziewięciu wspomnianych typów zachowania ludzi, wchodzących często
(ze względu na brak odpowiedniej dojrzałości interpersonalnej) w konflikt z prawem. W
nawiasie przytoczę nową nazwę każdego typu, zaproponowaną przez C.F. Jesnessa, a
następnie postaram się przedstawić główne zalecenia resocjalizacyjne dla każdego z typów
niedojrzałości interpersonalnej .
Sformułowane zalecenia resocjalizacyjne przedstawiciele tego kierunku grupują wokół
pięciu zadań dotyczących ogólnych celów i sposobów oddziaływań resocjalizacyjnych, cech
(właściwości) środowiska wychowawczego, metod sprawowania kontroli nad podopiecznym,
specyficznych zaleceń terapeutycznych i najbardziej pożądanych cech wychowawców oraz
stylów ich oddziaływania.
Drugi poziom dojrzałości
Aspołeczny agresywny (niezsocjalizowany, aktywny). Jest to osobnik, który reaguje
agresją na każde życiowe niepowodzenie, nie zna poczucia dystansu względem innych. Do
ulubionych ,,rozrywek" przedstawicieli tego typu należy płatanie złośliwych figli.
Zalecenia: l. „Zainstalowanie" wysokiego poziomu samokontroli, poczucia uległości i
umiejętności podporządkowywania się zarówno osobom, jak i normom moralnym. 2.
Otoczenie wychowawcze powinno być pennisywne i nie reagować na wybuchy agresji.
Należy otwarcie ukazywać trudności społeczne, jakie powodują swym zachowaniem takie
jednostki, nie izolując ich jednakże od otoczenia rówieśników, w którym one same czują się
dobrze. 3. Zadania powinny być jasno (w zrozumiały dla wychowanka sposób) ustalone i
dokładnie egzekwowane. Zalecane jest stopniowanie wymagań. 4. Najodpowiedniejszymi
sposobami oddziaływań resocjalizacyjnych są różne postacie psychodramy i różne metody
pozwalające na uzewnętrznienie własnych emocjonalnych problemów. 5. Wychowawcy
powinni wykazywać spokój, zrównoważenie, powinni nastawić się na łagodną perswazję.
Aspołeczny pasywny (niezsocjalizowany, pasywny) reaguje wycofywaniem się z
wszelkich niebezpiecznych sytuacji przy równoczesnej wrogiej, złośliwej i „skwaszonej"
postawie wobec ludzi.
Zalecenia: l. Zmiana sposobu patrzenia na ludzi, budzenie potrzeby analizowania
struktury motywacyjnej innych osób, przezwyciężanie poczucia izolacji społecznej. 2.
Doprowadzenie do poprawy komunikacji interpersonalnej wewnątrz rodziny lub też
zorganizowanie rodziny zastępczej, ćwiczenia w dyspozycji do „samootwierania się". 3.
Ludzie z najbliższego otoczenia ludzi pasywnych powinni być opiekuńczy, niezbyt
rygorystyczni. 4. Istotne jest stałe uświadamianie motywów zachowania innej osoby, a także